Franeker, de Ster van de Elfsteden
Franeker: ook wel de ster van de Elfsteden genoemd. Refererend aan de bekende Elfstedenroute die onder andere per schaats, fiets, voet en met oldtimer afgelegd wordt. Maar ook aan het oudste, nog werkende planetarium van Nederland. Het Koninklijk Eise Eisinga Planetarium in Franeker is misschien wel het bekendste, en zeker het meest indrukwekkende, museum van Friesland. U waant zich terug in de tijd en zult versteld staan van het bewegend model van het zonnestelsel, dat zich bevindt op het plafond in de woonkamer van een prachtige grachtenpand. Tussen 1774 en 1781 gebouwd door Eise Eisinga en tot op de dag van vandaag nog steeds actueel.
Historisch stadscentrum
De binnenstad van Franeker wordt nog deels omringd door een prachtig bolwerk met daarop de oude theehuisjes. Tijdens een wandeling door het oude stadscentrum ziet u onder andere fraaie grachten, diverse historische bouwwerken. Enkele voorbeelden daarvan zijn het in renaissancestijl gebouwde stadhuis, de middeleeuwse Martinikerk en het in 1498 gebouwde stadskasteel Martenastins. In laatstgenoemde is inmiddels Museum Martena gevestigd.
Lees meer over de rijke historie van Franeker.
Bezienswaardigheden in Franeker
Franeker heeft alles om u als cultuurliefhebber op uw wenken te bedienen. Voor theater en film kunt u terecht in schouwburg De Koornbeurs. Ook kunt u meerdere musea of één van de vele monumentale gebouwen bezichtigen. Een “must-see” is het wereldwijd bekende Koninklijk Eise Eisinga Planetarium. Verder kunt u verschillende historische gebouwen in de binnenstad bezichtigen zoals het Stadhuis, het Korendragershuisje, de Martinikerk, academiegebouwen, professorenhuizen, bibliotheek en Museum Martena.
Eise Eisinga Planetarium
Het steeds luider wordende gerucht dat de wereld spoedig ten onder zou gaan – door botsende hemellichamen- bewoog Eise Eisinga ertoe om het tegendeel te bewijzen. Eise, wolkammer van beroep, heeft tussen 1774 en 1781 in de woonkamer en de zolder van zijn huis het planetarium gemaakt. Sinds de voltooiing heeft het vrijwel zonder onderbreking gefunctioneerd. Let bij uw bezoek ook op de fraaie zonnewijzer in de gevel. Verder bezit het planetarium een collectie astronomische instrumenten, handschriften en waarnemingen van Friese autodidacten. Ook zijn er regelmatig wisselende exposities over onderzoek op het gebied van sterrenkunde en ruimtevaart. Vanuit de héle wereld wordt het Planetarium in Franeker bezocht. U bent toch zeker ook al een keer geweest? Nog niet? Kom dan gauw langs! Voor meer info: www.planetarium-friesland.nl
Museum Martena
Museum Martena geeft een beeld van het rijke verleden van Franeker en omgeving. In het vernieuwde museum vindt u herinneringen aan de tijd dat Franeker een universiteitsstad én de belangrijkste stad van Fryslân was. Er is een uiterst zeldzame xylotheek. De xylotheek is een verzameling van 158 op boekbanden lijkende kistjes. Elk bandje behandelt een specifieke boom of struik. Ook is er een zogenaamde Orrery, een mini-planetarium en een galerij van professorenportretten. Daarnaast huisvest het museum de collectie die gewijd is aan de zeventiende eeuwse geleerde vrouw en kunstenares Anna Maria van Schurman. Ook zijn er stijlkamers en een interessante collectie porselein, zilverwerk en schilderijen. Op zolder staat een werkende miniatuurkermis en een mechanisch kunstwerk dat Salomons Oordeel voorstelt. Er zijn minimaal zes wisselende tentoonstellingen per jaar en daarin wordt veel aandacht geschonken aan moderne Friese kunst. Het hele jaar zijn er wisselende tentoonstellingen te zien. Soms is er een tentoonstelling naar aanleiding van een historisch onderwerp. Vaker is er een tentoonstelling met werk van een hedendaags beeldend kunstenaar. Voor meer informatie kunt u kijken op: www.museummartena.nl.
Martenatuin
Jaarlijks brengen honderden mensen een bezoek aan de tuin om de speciale stinzenplanten te bewonderen. Sommigen zijn uniek, omdat ze nergens anders in Nederland voorkomen. De van oorsprong uitheemse planten zijn door kruisridders, kooplieden en andere reizigers meegenomen en in de stinzentuinen geplant. De Martenatuin is in de 18e eeuw aangelegd en in het voorjaar op zijn mooist, als de stinzenplanten volop in bloei staan. De tuin is tijdens winkeltijden en op zaterdag gratis te bezoeken. In de zomermaanden worden er beelden tentoongesteld in de tuin. De Martenatuin is een stinzentuin stammend uit het einde van de vijftiende eeuw. De bekende tuinarchitect Roodbaard was waarschijnlijk verantwoordelijk voor de herinrichting van 1830 in de Engelse landschapsstijl. De aanplant van stinzenflora stamt uit die periode, maar mogelijk zijn sommige stinzenplanten al voor die tijd door kooplieden en andere reizigers meegenomen. In 1972 is de imposante Martenatuin hersteld. Ook nu is de Martenatuin nog steeds een echte stinzentuin door de grote rijkdom aan soorten: winterakoniet, sneeuwklokje, lenteklokje, voorjaarshelmbloem, holwortel, anemoon, breed longkruid, bostulp, knikkende vogelmelk, aronskelk, gewone vogelmelk, daslook en kievitsbloem.
Kaatsmuseum
Het Keatsmuseum (kaatsmuseum in het Fries) in Franeker is geopend in 1972. Het is daarmee het oudste sportmuseum van Nederland. Het museum geeft in haar vaste opstelling een beeld van de historische ontwikkeling van de kaatssport. In wisselende tentoonstellingen wordt aandacht besteed aan bijzondere kaatsers, verenigingen of andere thema’s. Voor meer info: www.keatsmuseum.frl.
Stadhuis van Franeker
Het stadhuis van Franeker is gebouwd in de periode 1591 tot 1594. Het is één van de vroegste Friese raadhuizen in de renaissancestijl. Boven tegen de topgevel op een draagsteen is het beeld van Vrouwe Justitia, Godin der gerechtigheid, aangebracht. De aanbouw van het stadhuis dateert van 1760 en is binnen uitgevoerd in de rococostijl. De raadzaal is behangen met goudleerbehang. Het fraaie interieur is ook te bewonderen. Het stadhuis is van dinsdag tot en met vrijdag in de periode 1 maart tot 1 november en in de vakantie geopend voor bezichtiging van 13:00 tot 17:00 uur. De toegang is gratis en er zijn ook gratis rondleidingen. Bruidsparen kunnen nog steeds trouwen in het stadhuis. Het kan daarom gebeuren dat u de trouwzaal op dat moment niet kunt bezichtigen.
Het Korendragershuisje
Het Korendragers- of zakkendragershuisje werd in 1634 gebouwd voor het Gilde der Koren- of Zakkendragers en gerestaureerd in 1924 en 1975. Hier werden de in de stad aangevoerde granen, peulvruchten, bieren en wijnen gecontroleerd en getransporteerd. Het Korendragershuisje is tijdens winkelopeningstijden gratis te bezoeken. Er is een permanente tentoonstelling in gevestigd. Voor meer info: Korendragershuisje.
De Martinikerk
Deze beeldbepalende kerk, die midden op de terp van Franeker in het stadshart ligt, aan de Breedeplaats, is open voor bezichtiging. Men weet niet precies wanneer de kerk is gebouwd, waarschijnlijk in de 15e eeuw. Het blijkt dat in 1085 al een kerk voor Sint Martinus op deze plek stond. In de huidige Martinikerk is snijwerk te zien uit de 15e en 17e eeuw. Imposant zijn de 490, veelal gave, grafzerken uit de 16e tot de 18e eeuw. Op de pijlers van het koor en het schip ontdekte men in 1860 geschilderde heiligenfiguren uit de 15e eeuw. Deze fresco’s zijn tijdens de restauratie van 1940 onder de kalk vandaan gehaald en gerestaureerd. De kerk is geopend in de maanden 1 mei tot 1 oktober. U bent welkom op maandag van 14.00 tot 17.00 uur en van dinsdag tot en met zaterdag van 11.00 tot 17.00 uur.
Stadswandelingen
Bezoekers kunnen in Franeker ook een stadswandeling maken door ‘Strieljend Frjentsjer’. Tijdens de zomermaanden juli en augustus kunt u op dinsdag- en donderdagmiddag om 14.00 uur een stadswandeling maken. U wordt begeleid door een deskundige gids. Tijdens de wandeling kunt u zich laten informeren over de geschiedenis en prachtige monumentale panden van Franeker. De stadswandelingen kosten € 2,50 p.p. De wandelingen starten bij ‘Museum Martena’, aan de Voorstraat 35.
Naast alle bezienswaardigheden zijn er ook regelmatig leuke evenementen en activiteiten in Franeker.